Kumbaracı ailesi Arnavut mu?

Yaşar Bey Kumabaracı’nın evinin Arnavut müzesine dönüştürülmesiyle ilgili tartışmaların sürdüğü bu günlerde anonim olmakta ısrar eden bir kaynaktan ilginç bir belge elime geçti.Bu belgede bu tartışmaların asıl sebebini göteriyor.Bu belge Yaşar Bey’in unukası ve Emin Bey’in kızı Lidiya Emin Kumbaracı Bogoeviç , ailesinin Asya kökenli bir Türk ailesi olduğunu söylüyor. Kumbaracıların soyu Üsküp’ü fetheden Paşa Yiğit Bey'e kadar uzanıyor.Yiğit Paşa Üsküp’ün ilk camisini, ilk medresesini inşaa etti.Üsküp’te türbesi de vardı ama yıkıldı. Şimdi sadece mezarı duruyor.Mezar Üsküp Çarşısı’ndaki bir özel evin bahçesinde bulunuyor ve mezarı görmek için evin içinden geçmeniz gerekiyor.Bahçesinde çalışmalar olduğu için ev sahibi Yiğit Paşa’nın mezarının fotoğrafını çekmemize izin vermedi. Adam haklı çünkü mezar onun evinde.Öte yandan biraz da kırıldım. Nasıl oluyor da Yiğit Paşa’nın mezarı bu şekilde kalsın. Türkler’in büyük bir kısmı bu mezarı bilmiyor ya da var olduğunu televizyonlardan öğrendi. Bence bu ev satın alınmalı ve eski türbenin projesi varsa yeniden yapılmalı.

Yiğit Paşa’nın oğlu İshak Bey, Haci Gazi ve Alaca camilerini, Sulu Han, Çifte Hamam, Bezisten,’i inşaa etti. Mezarı Saat Kule ile İsa Bey Camisi arasında bir yıkılmış türbede bulunuyor.Türbe kalıntılarını ziyaret ettik ve fotoğrafını çektik.İshak Bey’in oğlu İsa Bey, Kapan Han, ,Cedid İsa Bey ve İsa Bey Camisi (onun talimatı ve isteği üzerine ölümünden sonra) inşaa etti. İsa Bey Bosna’nın 1463 yılında fethedilmesinden sonra bu yeni sancağın beyliğini yapmış ve Sarayevo ve Yeni Pazar kentlerini kurmuş.

Kumbaracı soyadını bu aile 1453 yılında İstanbul’un fethedilmesi sırasında almış.İsa Bey İstanbul’un fethedilmesinde Üsküp’ün Tophanesinde (Şimdiki Tophane mahalesi) yapılmış toplar ve askerlerle katılmış.İstanbul'da şimdi de Kumbaracı Caddersi ve Kumbaracı Yokuşu halen mevcut.İstanbul’un Fethedilmesinden 61 yıl önce Osmanlı Devleti dahilinde yaşayan Üsküp’lü beylerin bir kısmı İstanbul’a taşınmış.Bu yüzden Haliç'te Üsküp Mahalesi ve Üsküp Caddesi var.Geçen yıl hazırlanmış bu belgede Lidiya Kumbaracı, Kumbaracı ailesine ait evlerin Arnavut Kültür Müzesi olmasına karşı gelerek, Kumbaracı ailesinin Türk olduğunu belirtiyor.Bu belgeye göre böyle bir inisiyatif Kültür Bakanlığı Kültür Mirası Koruma İdaresi tarafından sunulmuş , bu öneriyi ise Arnavut Tarihçiler Derneği adına Naser Tsuri ve Ramiz Abduli vermiş. Lidiya Kumbaracı, soyadının Kumbara, Kumbaray veya Üsküp’lü olarak adlandırmasına karşı gelerek soyisminin Kumbaracı olduğunu bir kez daha vurguluyor.Profesör Doktor Ramiz Abduli’nin, Yaşar Bey ve Emin Bey’in Arnavutlar’ın Osmanlı devletine karşı ayaklanmasını desteklediği doğrultusundaki iddiasını yalanlayan Lidiya Kumbaracı, ailesinin Üsküp’ü fethedenlerden olduğunu hatırlatarak böyle bir davranışta bulunukları takdirde Türk idaresiyle çatışmış olmaları ve bundan dolayı olumsuz sonuçlara katlanmış olmaları gerektiğini hatırlatıyor.Lafın kısacası böyle bir şey yok. Lidiya Kumbaracı ayrıca ailesinin 1913 yılında Arnavutların Sırp idaresine karşı ayaklanmasını ve 1918 -1941 yılları arasındaki Arnavut’ların Sırp devletine karşı hareketini desteklediğini de yalanlıyor.Lidiya Kumbaracı babası Emin Bey ve akrabası Kemal Bey’in Cemiyet adlı Türk partisi’nin temsilcileri olarak Yugoslaviya Krallığın Parlamentosuna milletvekili olarak seçildikleri ve Emin Bey’in Kral Aleksandar’ın düğününe katıldığını hatırlatıyor.Lidiya Kumbaracı babası Emin Bey’in Kral Aleksandar’dan madalyla aldığını da belgelerle kanıtlıyor.İkinci dünya savaşı esnasında Bulgar işgalcileri tarafından Türkler’e yapılan terör yüzünden babası Emin Bey ve bazı önde gelen Türkler’in Arnavut olarak yazıldığını çünkü Arnavutluk’un İtalya ve Almanya’nın müttefiki olduğu için Arnavut halkına baskı yapılmadığını vurguluyor.Lidiya Kumbaracı babası Emin Bey’in kısa bir dönemde siyasi nedenlerden ötürü kendisini Arnavut olarak göstermesi, kendisinin ve Kumbaracı ailesinin Arnavut olduğu anlamına gelmediğini söylüyor.Bu belgede Kumbaracı ailesi adına konuşan Lidiya Kumbaracı,İstanbul Fetih Cemiyeti -Yahya Kemal Beyatlı Enstitüsü’nün Yaşar Bey Kumbaracı’ya ait evinin Yahya Kemal Beyatlı kültür evine dönüştürülmesiyle ilgili inisiyatifi desteklediğini açıklıyor. Lidiya Kumbaracı Yahya Kemal Beyatlı’nın annesi tarafından Kumbaracı ailesiyle yakın akraba olduğunu ve annesinin ölmesinden sonra 12 yaşındaki bir çocuk olarak Yaşar Bey tarafından kabul edildiğini ve babası Emin Beyle aynı evde yaşadığını söylüyor. Tüm bu bilgiler elimde bulunduğu belgenin sadece bir kısmı ama Çair Belediyesi’nin Yaşar Bey evinin Arnavut Kültür Evine dönüştürülmesiyle ilgili insiyatifin tek olmadığını, tam aksine böyle bir inisiyatifin , daha önce Kültür Bakalığı tarafından da sunulduğunu gösteriyor. Bu bağlamda Kültür Bakanlığı ve Çair Belediyesi Yaşar Bey Kumbaracı’nın evinin Arnavut Kültür Müzesi olması konusunda anlaşıyor ama bunu Çair Belediyesi mi? yoksa Kültür Bakanlığı mı? gerçekleştirecek konusunda görüş farklıkları var. Bu belgeyle tüm maskeler düştü. Bu inisiyatifler arakasında Üsküp’ün ve Makedonya Türkleri’nin en soylu ailesinin aslında Arnavut olduğu iddiası var. Böyle olmasaydı Lidiya Kumbaracı belgede Kumbaracı ailesinin Asya’lı bir Türk ailesi olduğunu bir kaç kez tekrarlamasına ihtiyaç duymayacaktı.Bu insiyatifin arkasında aslında Makedonya'da Türkler'in olmadığı iddiası var ama Türkler yine susuyor .