Makedonya Türk Edebiyatı

Makedonya topraklarında, 2. Dünya Savaşında beliren Halk Kurtuluş Savaşından sonra Türk Edebiyatı gelişmeye başlamıştır.
Savaş sonrası Makedonya topraklarında yaşayan Türk ve diğer azınlıklar tüm Yugoslavya’da olduğu gibi hak ve özgürlüklerine kavuşuyorlar.
Türkçe gazete basılır, Devlet radyo ve Televizyon kuruluşlarında Türkçe program yapılmaya başlar.
Türkçe eğitim veren okullar açılır.
Tüm bu faaliyetlerin birikimi olarak Makedonya’da yaşayan Türk toplumunda edebiyat eserleri yeşermeye başlar.
Makedonya Türk Edebiyatına mensup yazarlar eserlerine şiir ile başlarlar.Şükrü Ramo, İlhami Emin, Fahri Kaya Halk Kurtluş Savaşını konu eden şiirler yazmaya başlıyorlar.
Makedonya Türk edebiyatında bu yazarlar kitaplar yayımlayıp,gazetelerde yazılar yazıp, okul kitaplarında da şiirleriyle varlıklarını göstermeye başlarlar.
1970’li yıllarda ikinci nesil edebiyatçılar ortaya çıkıyor. Avni Engüllü, Fahri Ali, Avni Abdullah, Suat Engüllü ve diğerleri makedonya Türk Edebiyatına tazelik getiriyorlar.
Bu kuşak yazarları biraraya getiren “Orhan Veli Kanık” Edebiyat kolu kuruluyor bu yıllarda. Bu yazarlar Türkiye’de Türk Dil Kurumunun başlattığı “öz Türkçe” akınına uyarak yazdıkları eserlerde bu değişimin etkisi altında kalmıştır.
1990’lı yıllarda ise edebiyata büyük ilgi gösteren, şiir yazan ve dünyada gelişen çağdaş edebiyat akımlarının etkisini yansıtan üçüncü bir nesil ortaya çıkıyor.Bu nesil
“Üçüncü” adını taşıyan ve edebiyata susamış nesilin yazılarını yayımlayan amatör derginin temel taşlarını atıyorlar.Dergi kurcuları Niyat Selman, Rıfat Emin, Leyla Hüseyin ve Oktay Ahmed’tir. Fakat dergi o dönemdeki maddi ve teknik sıkıntılardan dolayı kısa bir dönemden sonra “ ölmüş bir bebeğe” dönüşüyor.
Bu yıllarda Üsküp “Yeni Yol” Kültür ve Sanat derneği dahilinde “Yahya Kemal Beyatlı” kolu da kurulmuştur. Kurucuları Fahri Ali, Leyla Hüseyin, Arzu Abdullah v.b
2002 yılında Üsküp Kiril ve Metodiy Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden bir grup talebe “Köprü “ dergisini kuruyor. Genç şairlerin şiirlerini, yazılarını yayımlayan “Köprü” dergisi halen yayımlanmaktadır. Kurucuları Adem Bayram, Leyla Şerif v.b
Bu arada aynı yılda Resne kentinde “Kızıl Elma” adında yerli Türk Edebiyatı eserleriyle dolu bir dergi daha yayımlanmaya başlıyor. Dergi halen yayımlanmaktadır.
Bu, artık Makedonya Türk Edebiyatının dördüncü kuşak edebiyatçılarının ilk adımını teşkil ediyor.


YAZARLAR:


HÜSEYİN SÜLEYMAN

1900 Kumanova’ da doğdu. 1963 yılında Üsküp’te vefaat etti.
Birlik Gazetesinin çocuk sayfalarında, “ Sevinç” ve “ Tomurcuk” dergilerinde hikayeleri yayınlandı.
Ölümünden sonra “Çocuklar” (1964) adlı kitapta hikayeleri toplu halde yayımlandı.
“Aliş” adlı tiyatro oyunu en önemli eseridir.



ŞÜKRÜ RAMO



1918 yılında İştip’ de doğdu. Liseyi İştip’de, Üsküp’te Felsefe Fakültesini bitirdi.
İlk Türkçe dilbilgisi kitaplarını hazırladı. Şiir,makale, yorum ve çeviriler yaptı.
18 yıl, Birlik gazetesinin baş ve sorumlu yazarıydı. Makedonya meclisinde asbaşkanlık görevinde bulundu.

Eserleri:

Vatan Birdir Unutma 1958
Çelenk 1959
Hoşgeldiniz 1964
Kır Çiçeği 1969
Güzel Günler 1972
Yeşil Köy 1972
Renkli Gülüşler 1977
Alevden Yıldıza 1978
Kuş Sesi 1980
Küçük Damlalar 1983
Toprağımın Sesi 1985
Sabah Yıldızı 1987




MUSTAFA KARAHASAN




Üsküp’te 1920 yılında doğdu. 2002 yılında Belgrad’ta vefat etti.
İlk, orta ve yüksek öğrenimini Üsküp’te yaptı. Birlik gazetesinin baş ve sorumlu yazarlığı ve Tefeyyüz ilkokulunun müdürlüğünü yaptı. Belgrad’ta Federal Tanıtma Sekreterliğinin danışmanı gibi daha bazı görevlerde bulundu.

Eserleri:

Hacer
Küçük Erler
Kalbin Yaşları
Hapisaneden Notlar
Arkadaşlar
Yedi Başlı Dev
Vataşanka
Mara
Denemeler

“Tito İdeolojisi” başlıklı çok değerli bir yapıtı ve tarihi konuları kapsayan “Seçilmiş Yazılar” başlığı altında bir yapıtı da Makedonca yayınlandı.




NECATİ ZEKERİYA





1928 yılında Üsküp’te doğdu. 1988 yılında da Sremska Kamenitsada öldü.
Birkaç yıl Birlik gazetesinin baş ve sorumlu yazarlığını yaptı.
Şair, yazar, öykücü, dilci ve eleştirmen olan Necati Zekeriya gazetecilikte yaptı.


Şiirleri Kitapları :

Makedonya Genç Türk Eserleri 1949
Şiirler 1950
Okul Çanı 1952
Silahşör Tavşan 1953
Nerde Olsam 1953
Gelincik 1954
Kırmızı Küpeler 1958
Ninniler 1964
Sevgi 1965
Damlalar 1967
Yeşil Nerde 1975
Lorka Soyutlamaları 1977
Ağaçlar Dile Gelse 1985
Harfler ne Yer 1988
Çayhane Şiirleri 1989
Ablama Sevda Şiirleri


Çocuk Hikayeleri :


Bizim Sokağın Çocukları 1961
Eski Sokağın Çocukları 1967
Yeni Sokağın Çocukları 1967
Güzel Nedir Çirkin Nedir 1968
Bizim Sokağın Romeo ve Jülyeti 1979
Eskiler Alırım Yeniler Satarım 1981
Orhan

Necati Zekeriya’nın birçok kitapları Makedonca, Sırpça, Slovence, Arnavutça ve Macarca’ya çevrildi. Kitaplarının bazıları Türkiye’de de yayınlandı.




SÜREYYA YUSUF

1923 yılında Köprülü’de doğdu.1977 yılında Ören’de ( Türkiye) öldü.
Belgrad’ın Felsefe Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatı bölümünü bitirdi.1972 yılında “ Dilimiz ve Biz “ başlıklı kitabı yayınlandı. Hikayelerini 1974 yılında “ Ali Ağa” kitabında toplayıp yayınladı. 1976 yılında da “ Yugoslavya Türk Şiiri” antolojisi çıktı.




FAHRİ KAYA



1930 yılında Kumanova’da doğdu. Üsküp, İştip ve Belgrad’ta okudu.
Öğretmenlik ve gazetecilik yaptı.

Eserleri :

İlk Adımlar 1952
Köyden sesler 1958
Hoşça Kalın 1965
Güle Güle 1978

Hazırladığı kitaplar:

Türk Masalları, Makedonya yazarlarının çocuklar için olan hikayelerinin antolojisi,
Tito üzerine bir kitap ile Nazım Hikmet’in şiirlerin çevirisini yapmıştır.
Fahri Kaya çeviriyle uğraşmaktadır.




İLHAMİ EMİN





1931 yılında Radoviş’te doğdu. Yüksek öğrenimini Üsküp’te yaptı. Üsküp Tefeyyüz ilkokulunda öğretmenlik, Nova Makedonya, Birlik ve Makedonya Devlet Radyosunda gazetecilik yaptı. İlk edebi eselerini Makedonca yazmıştır. Şair, öykücüö dram yazarı ve eleştirmendir.
İlhami Emin Ahmet Yesevi, Mevlana , Yunus Emre eselerini Makedon diline çevirdi.
Yabancılar ve Nasrettin oyunlarını yazdı.



Eserleri:

Aramak 1954
Hayat Şarkı Söyler ve Ağlar 1955
Gündüz Gece 1957
Ay Kedisiz Saray 1964
Taş Ötesi 1965
Kırk Dost 1965
Güneşli Şiirler 1966
Gülkılıç 1971
Gülçiçek 1972
Şiirli Alfabe 1974
Gülev 1980
Hepimiz Tito 1982
Yörükçe 1984
Güldeste 1991
Güldün 1993



RECEP BUGARİÇ MURAT

13 Ocak 1934 yılında Üsküp’te doğdu.
Üsküp Yüksek Pedagoji Akademisi’nin Türk Dili ve Edebiyat bölümünü bitirdi.

Eserleri:
Üç Palto 1974
Küçük Adam 1982
Sigara 1984
Loto
Ezdirtmediğim Çocukluğum




NUSRET DİŞO ÜLKÜ




1938 yılında Prizren’de doğdu. Orta okulunu bitirdikten sonra Üsküp’e yerleşti.
1963 yılında Çocuklara Ağaçlar ilk çocuk şiir kitabı çıktı.
Birçok çeviri yaptı.

Eserleri:

Diyeceklerim 1965
Çocukların Elleri 1965
Üçgen 1972
Ozan Güncesi 1974
Tito Koçaklaması 1977
Kara İsmet 1978
Dereden Tepeden 1981
Deniz ve Ben
Kabıma Sığmıyorum




ESAD BAYRAM




1934 yılında Ohri’de doğdu. Pedagoji Akademisi mezunu . Uzun süre “ Kardeşlik Birlik “ ilkoulu müdürlüğünü yaptı.
Birçok şairimizin eserlerinin çevirilerini yaptı. Son çeviri kitabı Türkiye Cumhuriyeti Eski Başbakanı Bülent Ecevit’in şiir kitabıdır.
Eserleri:

Örgüler
Ben ve çarşı
Aliveli
Mutfak Pehlivanları
Divan – Romanya’da yayımlandı.




GÜLER SELİM


1944 yılında Üsküp’te doğdu. Hukuk Fakültesi mezunudur. 1975 yılından beri Birlik gazetesinde gazeteci olarak çalışıyor. 1996 yılında hikayeler yazarak “ Garipler” adını taşıyan kitabını çıkardı.



LÜTFÜ SEYFULLAH

1923 yılında Üsküp’te doğdu. Üsküp Halklar Tiyatrosu Türk Dramında profesyönel aktör olarak çalıştı. 1980 yılında “ Okul Tiyatrosu” ; 1983 “Küçük Nasrettin”; 1984 yılında “ Üç Arkadaş” ve 1989 yılında da “Aynada Varsan Sahnede de Varsın” şiir kitapları yayınlandı.En son eserleri “Küçüklere şiirler” ve “ Küçük Balıkçı” kitaplarıdır.



HALİSE HASAN ÖZGÜN


1948 yılında Üsküp’te doğdu.Yüksek Pedagoji bölümünü bitirdi fakat gazeteciliğe atıldı.Birlik gazetesinin “Çocuk Sayfası” ve “ Tomurcuk” çocuk dergisinin yayın yönetmenliğini yapmaktadır.
1999 yılında “ Anadili” adlı öyküler kitabı yayımlandı.



AVNİ ENGÜLLÜ





1947 yılında Üsküp’te doğdu. Şair, öykücü, gazeteci, tiyatro eleştirmenidir. Makedonya Devlet Radyosu Türkçe yayınları bölümünde çalışıyor.


Eserleri :

İlk 1972
Söğüt Altı 1974
Mete 1983
Dört Mevsim 1984
İn misin Cin misin? 1985
Yarı Kalan Düşünceler 1994
Çelenk 1997




FAHRİ ALİ




1948 yılında Üsküp’te doğdu. Üsküp “ Nikola Karev” öğretmen okulundan mezun oldu. Pedagoji Akademisinde Matematik-Fizik bölümnünde okudu. Şu an ,Birlik gazetesinin Kültür sayfalarının sorumlusudur. Uzun yıllar Birlik gazetesi dahilinde çıkan Sevinç ve Tomurcuk dergilerinin , ondan sonrada Sesler Kültür Sanat dergisi ve Birlik kitap yayın etkinliği sorumlusuydu. Şair ve gazetecidir.

Eserleri:

Mangal 1973
İki Yürekli 1978
Nal 1983
Su Ağırlaştı 1990 – Tan yayınları
Kayadan Kopmadı 1992
Çocukluk Rüzgarları 1994
Çile Gözü 1997
Evrim Evrim Akarım 1999
Özgürlüğün Keskin Oku 1987




AVNİ ABDULLAH




3 mayıs 1948 Ferizovik’ te ( Kosova) doğdu. Uzun yıllar öğretmenlik ve gazetecilik yaptı. 1976 yılında “ Savaş Yolunda”adlı romanın büyük bir bölümü Birlik gazetesinde yayınlandı. Çocuklar için yazdığı hikayelerini de “ Ana Yüreği” başlıklı kitapta toplayıp 1978 yılında yayınladı.

Eserleri:
O en güzel gün
Bir Mehtaplı Geceydi



ALAETTİN TAHİR





1949 yılında Üsküp’te doğdu. Uzun yıllar Birlik Gazetesinde çalıştı. Daha sonra Makedonya Devlet Televizyonu Türkçe yayınlar bölümüne geçti. Alaettin Tahir 2004 yılında vefat etti.Edebiyata şiir ile başladı. 1973 yılında “Apartman “ adlı hikayeleri yayınlandı.1980 yılında da “Portre” adlı hikayeler kitabı çıktı.



MUSTAFA YAŞAR
1946 yılında Kumanova’da doğdu. Uzun yıllar öğretmenlik yaptı.Üsküp Halklar Tiyatrosu Türk Dramı’nda pröfesyönel aktör olarak çalışıyor.

Eserleri:
Yüzümüze Kapanan Kapılar



SABAHETTİN SEZAİR

Kocacık’ta yaşıyor.1947 yılında Pralenik’te doğdu. Üsküp Filoloji Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat bölümü mezunu.
Kocacık’ta Necati Zekeriya ilkokulunda öğretmenlik yapıyor.

Eserleri :
Körolası Moda 1976
Bir Başka Dünya 1985
Yaşam Sevgi, Sevgi Yaşam


SUAT ENGÜLLÜ




1950 yılında Üsküp’te doğdu. Şair, gazeteci, öykücü ve eleştirmendir.
Uzun yıllar Devlet Radyosu Türkçe Yayınlar bölümünde ve Birlik gazetesinde gazeteci olarak çalıştı. Sesler dergisi ve Birlik kitap yayın etkinliği sorumlusu görevinde bulundu. 1988 yılında Türkiye’ye göç etti.

Eserleri:
Sözgen 1972
Zamandışı içdüşlemeler1974
Bir Sevimle Bir Devrim Üstüne 1980
Kumrovetsli Çocuğun Anısına 1981
Sevi Yorgunu 1983
Açıl susam Açıl

Birçok kitap çevirisi yaptı ve antolojiler hazırladı.



YUSUF EDİP

1949 yılında Üsküp’te doğdu. Gazeteci ve mühendistir.

Eserleri:
Günün Kucağındayım


MELAHAT ENGÜLLÜ
1950 yılında Üsküp’te doğdu. Pedagoji Akademisi Türk Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu. Makedonya Devlet Radyosu Türkçe yayınlar bölümünde gazeteci olarak çalışıyor.

Eserleri:
İçimin Şiir Sesi
Çarkların Dili


İRFAN BELLÜR




1954 yılında Üsküp’te doğdu. Şair ve dram yazarıdır.Uzun yıllar Türk Tiyatrosunda sanatçı olarak çalıştı.

Eserleri:
Al Daire 1980
Hayali Yok Etmek 1986
Mehmet
İnsanlar ve Güvercinler
Karton Kutu



ENVER İLYAZ
1955 yılında Üsküp’te doğdu. Üsküp’te Yüksek Pedagoji Akademisinin Türk Dili ve Edebiyat bölimini bitirdi.
Birlik Gazetesinde halen gazeteci olarak çalışıyor

Eserleri:

Sabah Güneşi
Olsam Olsam



YUSUF SABİT



7 Nisan 1957 yılında Gostivar’a yakın olan Banitsa’ da doğdu. Öğrenimini Gostivar’da yaptı. Öğretmen olarak çalıştı.Birlik gazetesinin muhabiridir.
Şiir, öykü, oyun, deneme yazıları yazdı. Çeviriler yaptı.

Eserleri:

Yaşam ve Ötesi
Şen Çocuk
El Ele
Küçük İlker
Nazlım
Nazlıma Sevda Şiirleri
Sevgin Avucuma Patl


OKTAY AHMED




1967 yılında Üsküp’te doğdu.Dilcidir.Şair, deneme, eleştiri ve radyo oyun yazarıdır.Üsküp’te Kiril ve Metodiy Üniversitesi Filoloji Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümünü bitirdi. Aynı bölümde Yüksek Lisansını da yaparak mastır ünvanına sahip oldu.

Eserleri:
Senfoni 1994
Nokta Virgül 1998


BİBA İSMAİL

Üsküp’te doğdu. Üsküp’te Kiril ve Metodiy Üniversitesi Filoloji Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümünü bitirdi. Üsküp’te Birlik gazetesinde gazeteci olarak çalıştı.
Venedik’te Felsefe Fakültesi’nde Türk Dili Okutmanı olarak görev yaptı.

Eserleri:
Yalnızlığa Bakan Pencere


LEYLA HÜSEYİN
1969 yılında Üsküp’te doğdu. Üsküp’te Kiril ve Metodiy Üniversitesi Filoloji Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat Bölümünü bitirdi. Makedonya Devlet Televizyonu’nda muhabir ve yapımcı olarak çalışıyor. 1999 yılında
“ On İkiden Sonra” adlı denem-şiir kitabı yayımlandı.Aynı yıl bu eser İstanbul-Türkiye’de de basıldı.

RIFAT EMİN
1974 yılında Üsküp’te doğdu. Üsküp’te Felsefe Fakültesi Sanat Tarihi ve Arkeoloji bölümünü bitirdi.

Eserleri :
Entipüften

TÜLAY İBRAHİM
1975 yılında Üsküp’te doğdu.İlk ve orta okulunu Üsküp’te yaptı.

Eseleri:
Duygularımla Başbaşa

ARZU ABDULLAH
Üsküp’te doğdu. Üsküp’te Tıp Fakültesi’ni bitirdi. 2002 yılında Türkiye’ye göç etti. Şuan Türkiye’de Cerrah Paşa Hastanesi’nde Göz Cerrahı bölümünde asistan olarak çalışıyor.

Eserleri:
Buram Buram Üsküp’üm 2000

NOTE:Kapanmasi kaygisiyla bu bilgiler www.turkishmedia.org.mk portalından alınmıştır ve bundan dolayı bazı bilgiler eski olabilir.Eksik bilgileri düzeltmek için okurların yardımını bekliyorum.