Kurşunlu Han’a yaklaştığınızda kapısında duran levhada Kurşunlu Han, yasayla korunan 16 asıra ait kültür eseridir yazıyor. Bu levhanın yanında artık Pyetar Bogdani Arnavut Kültür Mirası Enstitüsü yazan başka bir levha duracak.Bilindiği gibi 22 Ekimde Arnavut alfabesinin yıldönümü dolaysıyla Pyetar Bogdani Arnavut Kültür Mirası Enstitüsü resmi törenle açıldı. Törene Makedonya Başbakanı Nikola Gruevski ve Eğtim Bakanı Süleyman Ruşiti de katıldı.Bu haber zaten eski dolaysıyla uzatmaya da niyetim da yok. Bu yazıyla sadece Pyetar Bogdani’nin kim olduğunu ve Kurşunlu Ha’ın önemini hatırlatmak istiyorum çünkü bu konuda çok az yazı var.
Pyetar Bogdani Arnavutça yazılmış ilk düz yazı eserin müellifdir.Kahinler topluluğu adlı bu eser Padova’da , İtalyanca ve Arnavutça basılmıştır.
1630 yılında Prizren yakınlığında doğdu ve Katolik geleniğinde eğtildi.Amcası Ndre Bogdani Üsküp’te Başbiskops görevindeydi ve ilk Latince- Arnavutça gramerin müellifidir(bu eser kayıptır) Eğtimini Bulgarista’nda Fransisken rahiblerinde gördü. Ankona yakınlığında İliryalı koleji okudu .Pult kentinde semptin papazı oldu.Roma’nın Propaganda Fide üniversitesini tamamlayıp felesefe ve teolojiden doktora sahibi oluyor. İşkodra Piskops görevine tain edildi.Bu görevde 21 yıl kalıyor ve Bar Başpiskoposluğunun idarecliğini yaptı. 1664 ile 1669 yılları arasında süren Osmanlı Avusturya savaşı esnasında İşkodra yakınlığında bulunan ve bugün de ismini taşıyan bir mağarada saklanıyor .1667 yılında Papa onu Üsküp’ün başpiskoposu görevine atadı..Onun hevesli katolik dinciliği ve Arnavutçuluğu sık sık Osmanlı yönetimitiyle anlaşmazlıklara yol açtı. Bu yüzden Dubrovnik’e kaçtı. Daha sonra Venedik ve Padova’ya gidiyor.Padova’da Doğu Kliselerle ilişkilerden sorumlu Kardinal Gregorio Barbarigo’nu yanında çalışıyor. Bu sırada Padova Piskoposu İbranice, Arapça ve Ermenice yazan matbaa makinesi satın alıyor.Burada Kahinler topluluğu adlı eserini yazdı ve 1686 yılında Balkanlara döndü.Kosova’da Osmanlı devletine karşı mücadeleyi hazırlamak için asker topladı.Avusturya ordusuna yardım olarak 6000 asker topladı..Askeri vebadan hastalandı. Bogdani ise 1689 yılında Priştine’de öldü.
Kurşunlu Han Üsküp’teki Osmanlı kültürünün en tanınmiş ve en güzel eserlerden biri olarak sayılıyor. Müezzin Hoca Al Madini ismiyle de bilinen Müslühuddin Abdul Gani 16. asırın ortalarında Kurşunlu Hanı inşaa etti. Müezin Hoca Rumeli’de (Üsküp, Trepça,Mitroviça’da ) bir çok vakif malı bıraktı.
Kurşunlu Han, Dükkancik Camii’nin masraflarını karşılmak için kuruldu. Onun ortasında çok güzel bir şadırvan bulunuyor.Yanındaki Şengül Hamamı da Müezzin Hoca’nın vakıf malına bağlıydı. İlk önce Müezzin Hoca Han olarak biliniyordu. 19. asırda yapılan kurşunlu çatı yüzünden Kurşunlu Han ismini aldı.İlk dünya savaşında çatıda kullanılan kurşun çıkarıldı ve yerine kiremitler konuldu.19’cu yüzyılın ikinci yarısında hapishane oldu. Kürkçüler Han’ın yanmasında sonra Kurşunlu Han’da kürkçüler yerleşti.İlk Dünya savaşında mühimmat deposu oldu.. Sırp döneminde Müze oldu ve daha sonra Makedonya Müzesi’ne dahil edildi.
İçinde değişik dönemlerden taş eserleri korunuyordu.
Kaynak:Üsküp'ün Osmanlı Anıtlatları*Lidiya Kumbaracı-Bogoeviç
Kurşunlu Han’da akustik yapısı sayesine Üsküp’te bir çok konser yada tiyatro temsilii yapıldı.Müezzin Hoca Üsküp’ün en güzel Osmanlı eserlerden biri olan Kurşunlu Han’ı, Dükkancık Camii’nin masraflarını karşılamak için yaptı. . Pyetar Bogdani ise hayatı boyunca Osmanlı devletine karşı savaşan bir Katolik papazı olmasına rağmen bu vakıf malını yapan Müezzin Hoca’yi unutturdu ve basit bir siyasi kararla ismi bu Osmanlı tarihi eserle brlikte anılacak. Vakıf malı olmasına rağmen Makedonya İslam Birliği'nden de ses sada çıkmadı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder