Makedonya anayasası uyarınca ilk okul eğitimi zorunludur. Anayasada ayrıca öğrencilerin ana dilinde oğretim görmeleri için hak tanınıyor. Bu hakları Üsküp’te veya Gostivar’da yerine getirmek çok kolay ama ülke genelide durumlar farklı.İstatistik kurumunun verilerine göre Ülkemizde okula hiç gitmeyen 4952 Türk var.Orantıları kıyaslarsak Türklerden sadece Romanlar daha kötü durumda. 15 yaş üzerinde olan vatandaşlardan ülke genelinde hiç okula gitmeyenlerin orantısı yüzde 4.22. Türklerin orantısı yüzde 8.64. Romanların orantısı ise yüzde 23.17.Türklerin eğtimiyle ilgili en büyük sorunlar Doğu Makedonya’da yaşanıyor. Özelikle kırsal bölgelerde ve gece kondu mahalelerinde.
Yerel yönetim yasası uyarınca İlk okul eğtiminden belediyeler sorumlu. 4600 kişinin yaşadığı Karbintsi belediyesinde nufüsün yüzde 18’ni Türkler temsil ediuor.Geçen yıl bu belediyeye bağlı Gaber köyünü ziyaret ettik Bu köye doğru-düzgün yol oldmadığı için Radanya köyünde MTV ‘den hareket ettiğimiz aracı bıraktık ve yolumuza jiple devam ettik.Yolumuzu bir kaç yerde dere suları kesti.Yerel halk bu dereye Kuru dere adını vermiş ama ismi sizi aldatmasın çünkü kuru dere sık sık taşmış dere oluyor.Kış aylarında bu dere sık sık taşıyor. Yolda gödüğümüz bu baraj bile derenin taşmış sullarına enegel olamıyır.Gaber köyü Radanya’dan sadece 6 kilomatre uzak. 20 dakikalık yolculuktan sonra köye ulaştık.Gaber’de 7 hane yaşıyor. Anayasamızda ilk okul eğtimi zorunludur belirtilmesine rağmen köyde okul yok. Gaber’de 7 ile 15 yaş arasında 8 çocuk var. Onlar da Ana babaları gibi okula gitmiyor.
50 yıldır bu köyde insanlar okulsuz büyüdü, evlendi, çocukları oldu ve çocukları tekrar okula gitmedi.İlk okul eğitimi zorunludur ilkesinin uygulanmasından sorumlu olanlar, neden Gaber’de çocuklar okula gitmiyor şeklindeki sorumuza biz bilmiyoruz bize kimse baş vurmadı diyor
Köy halkı tütüncülük ve hayvancılıkla uğraşıyor ancak köye yol olmadığı için tarımdan kazanmak çok zor. Eğitimsiz köy halkı sık sık kötü niyetli tücarların kurbanı oluyorlar. Bundan dolayı onlar çocukları için eğtim istiyorlar.
Eskiden Gaber’de 70 hane yaşıyormuş. Okulu ve camisi varmış. Ancak 50’li yıllarda Türkiye’te başlayan göç hane sayısını 5’e düşürmüş. Zamanla köy tekrar toparlanmış ve hane sayısı 20’ye yükselmiş. Son büyük göç 1989 yılında olmuş ve hane sayısı tekrar 5’e düşmüş.Gaber’de kalanlar, başka köylerden gelin almış ve köyde yaşamaya devam etmiş. Hane sayısı azalınca yerel yönetimin de ilgisi azalmış.
Bu röportajdan bir yıl geçmesine rağmen Gaber çocukları okula gitmedi.Oysa hem okul müdürünu ve hem belediye başkanını bu konuda haberdar ettik dolaysıyla Gaber çocukların okula gitmemeleri için hiç bir bahane kalmadı. Durumlar düzelmeyince bu konuyu Eğtim bakanlığına bildirdik.
Eğitim Bakanlığı Devlet Sekreteri Pero Stoyanovskişöyle konuştu-
''Ben bu konuşmadan sonra şunu vaad edebilirim. Samimi söylüyorum ki eğitim bakanlığı bu sorunu bilmiyordu. Önümüzdeki hafta ben devet müfetişliğinden ve ilk ile orta okul bölümünden bir ekip göndereceğim.Bu insanları ziyaret edeceğiz ve belediye başkanıyla konuşacağız. Vaad edebilirim ki önümüzdeki öğretim yılında bu çocukların okula gitmesi için gereken koşulları yerine getireceğiz.''
Okula gitmeyen çocukların bir kısmı kız çocukları oluşturuyor. Bu durumlarda bazı bölgelerde halen başlık parası geleneğin devam etmesi önemli bir rol oynuyor. Üç yıl önce Karbintsi’ye bağlı Pırnalı köyünü ziyaret ettik. Bu köyde 3000 avro başlık parası bulamayan erkekler ergen kalmak zorunda.
Başlık parası gelinin babasına veriliyor ve bu paranın en küçük kısmı bile genç çiftlere yardım etmek için kullanılmıyor.
35 hanenin yaşadığı bu köyde, Son dönemde köy öğretmenin çabası sayesinde kız çocukları da okula önem vermeye başladı.
Türklerin karşılaştığı diğer eğtim sorunu ise ilk okulu tamamlamayan çocuklar oluşturuyor.Makedonyada 13845 Türk ilk okulu bitirememiş.Bu rakamlar ornatılara dönüştürülürse 15 yaş üzerinde olan Türklerden yüzde 24.29’u ilk okula başlamış ama bitirememiş. Bu oarntı Romanlar’da yüzde 28.60, ülke genelinde ise yüzde 13.75.İki yıl önce Doğu Makedonya’nın tarım merkezi olan Ustrumca’yı ziyaret ettik. 55 bin kişinin yaşadığı bu kent düzgün ve temiz görünüyor..Çevre köylerdeki güçlü tarım sektörün olması ve kenteki sanayının büyümesi sayesinde Ustrumca Doğu Makedonya’nın en canlı kentleri arasında yer alıyor. Tüm bu tespitler Ustrumca’nın Türk Mahallesine geçerli değil. Ülkemizde diğer kentlerde de gece kondu mahalleleri var ama Ustrumca’nın Türk mahallesi gördüğümüz en kötülerden biri. Son sayıma göre Ustrumcada 4 000 Türk yaşıyor. Bu kentte Beşinci sınıftan sonra çocuklar okumak yerine çalışıyor.Ülkemizde İlk okul eğitimin zorunlu olmasına rağmen veliler çocuklarını okula vermiyor ve böylece çocuların geleceğini engelliyor.
Okula gitmeyen çocukları Ustrumca pazarında görüyoruz.Fakir ve eğitimsiz olan veliler, çocuklarını iş gücü olarak kulanıyor.
Eğitim Bakanlığı Devlet Sekreteri Pero Stoyanovski şöyle konuştu
''Bu konuda öğretmenlerin ve psıkologların ilgi göstermesi ve velilerle daha çok işlenmesi gerekiyor.. Çocularını okula devam ettirmek için velileri teşfik etmek lazım. Eğitili ve eğtimsiz arasındaki farklıkların ne anlama geldiğini anlatmak çok önemli..Ancak veliler de okulsuz olunca bunu yapmak çok zor, çünkü veliler de eğitimli ve eğtimsiz arasındaki farkı göremiyor. Tekrarlıyorum ki öğretmenler ve psikologların çalışması belediyenin ise proje hazırlaması lazım.Proje çocuklara okulu devam etirmek için teşfik edici olması ve bu projeye pedagogların da dahik edilmesi lazım. Biz bakanlık olarak bu sizin verdiğinzi bilgilerden sonra ne yapmamız gerektiğini bakacağız.Bazı uluslar arası sivil toplum örgütlerinin faaliyetlerini de bu bölgeye yönelticeğiz.''
Megyaşi adlı ilk çocuk büyükelçiliği, okula gitmeyen Türk çocukların en büyük kısmı Ustrumca’da bulunduğunu açıkladı..
Bu derneğin yaptığı araştırmaya göre ülkemizde 18 bin çocuk okula gitmiyor.
Megyaşi İlk Çocuk Büyükelçiliği Gordana Zmiyanats Pirkovska
''Bir kaç yıdır Meyaşi çocuk büyük elçiliği tüm çocukların eğtimle kapsanması için faaliyetler yapıyor.. Makedonya’da 18 bin üzerinde çocuk okula gitmiyor.Biz bir kaç yıldır bu rakamın azalması için çaba sarfediyoruz.Malesef halen belli sonuçlar elde etmedik, ancak geçtiğimiz yıllarda kadedilen ilerlemeler önümüzdeki dönemde bazı olulumlu gelişmelerin yaşanabileceğini. Bunların arasında olumlu olarak değerlendirdiğim gelişme olarak zorunlu orta okul eğtimidir. Bu gerçekte olumlu bir gelişme ancak beni korkutan mesele ilk okula gitmeyen çocuklardır.Okula gitmeyen 18 bin çocuktan büyük bir bölümü ilk okula gitmeyen çocuklardır.Özel çaba sarfetmemiz gerekiyor. İlk önce bu çocukları ilk okul eğitimine dahil etmek ardından da orta okul eğitimiyle devam ettirmek lazım. Çok memnun olduğumuzu söyleyemeyiz ancak beni memnun eden gelişme Başbakan, Cumhurbaşkanı, meclis başkan yardımcısı ve bir çok tanınmış insan, çocukların okula gitmeleri için bizim gösterdiğimiz çabalara destek vereceklerini vaad ettiler ve bu bağlamda kampanyamıza imza attılar.
Malesef köylerde, okula gitmeyen Türk,Makedon ve Arnavut çocukları var.Bu çocuklardan Büyük bir ksımı Türkler oluşturuyor.Elde ettiğimiz bilgilere göre Doğu Makedonya’da ilk okula gitmeyen çok çocuk var. Özelikle Ustrumca bölgesinde. Bizim biliyoruz ki bu çocuklar ailelerine yardım olarak tarım işleri için kullanılıyor.Yerel toplum da bu çocukların okula gitmeleri için çaba sarfetmiyor.''
Doğu Makedonya’da en büyük sorunlardan biri yetişkin insanların eğitimsiz olmasıdır. Eğtimsiz olan veliler çocukların geleceği için eğtimin ne kadar önemli olduğunu anlamakta zorluk çekiyorlar.
Orta okul yasasında yapılan değişiklikler uyarınca önümüzdeki yıldan ittibaren orta okul eğitimi de zorunlu olacak.Zorunlu ilk okul eğtiminde büyük sorunlar yaşyan Türkler zorunlu orta okul eğtimini nasıl kabul edecekleri merak konusu. İstatistik kurumunun verilerine göre sadece 8831 Türk orta okulu bitirmiş. Ülke genelinde 15 yaş üzerinde olan vatandaşlardan yüzde 36.87’sı orta okul diplomaya sahip Bu orantı Türklerde sadece yüzde 15.50 . Romanlarda ise yüzde 9.67.
Ustrumca’da Son yıllarda öğretmenlerin çabaları sayesinde bazı öğrenciler ilk okulu bitirip orta okula yazıldı. Onlar okulu zor hayattan kurtulmak için bir umut kapısı olarak görüyor.
Karbintsi belediyesinde Türk çocukları birinciden dördüncü sınıfa kadar köylerinde, beşinciden sekizinci sınıfa kadar ise Karbintis’de bulunan okulda okuyorlar.
Geçen yıl Radanya’da Karbintsi ilk olkulundan Ocalıya dönen öğrencilerle karşılaştık. Onlar Radanya’dan Ocalıya jiple gidiyor.5 kişilik jipe 11 kişi giriyor. Çocukların sığması için için Jipe ek bir koltuk konulmuş. Bu şekilde yolculuk yapmaları onlara manı olmuyor çünkü sadece bir yıl önce 12 kilometrelik Ocalı yolunu günde iki kez yürüyürek gidiyorlardı. Karbintsi belediyesinde orta okul yok . En yakın orta okulun İştip’te olmasına rağmen Hocalı çocukları, orta okula gidiyorlar.
Doğu Makedonya’da Türklerin eğitim sorunlarıyla ilgili yaptığımız bir çok röportajdan sonra bazı durumların değişeceğini ümit ettik ama başaramadık.Sadece Pirnalı köyünden yürüyerek okula giden çocuklarla yaptığımız röportajdan sonra yerel yönetim çocuklara okul taşıtı temin etti ve Kutsa köyünde harabe durumundaki bu okul yerine yabancı kuruşların yardımıyla yeni okul yapıldı. Röportajlarımızdan sonra Gaber köyünde çocuklar okula gitmedi, Ustrumca çocukları halen pazarlarda. Bu durumlardan dolayı Eğitim bakanlığında Türk eğitimiyle ilgilenecek kişinin olup olmadığını merak ettik. Eğitim Bakanlığı bu soruma evet Türk Sivil Toplumu ise hayır diyor.
İstatistik kurumunun verilerine göre ülkemizde okula hiç gitmeyen vatandaşların sayısı 67358, ilk okulu bitirmeyen vatandaşalrın sayısı ise 219507. İlk okula hiç gitmeyen ve ilk okulu bitirmeyen vatandaşlar arasında en büyük orantıya sahip Romanlardan sonra Türkler geliyor. Okula hiç gitmeyen ve ilk okulu bitirmeyen Türkler genelde Doğu Makedonya’da yaşıyor ve en büyük kısmını kız çocukları oluşturuyor.Orta ve fakülte diplomaya sahip vatandaşlar açısından da Türkler sadece Romanlar’dan daha iyi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder